17 Ekim 2018 Çarşamba akşamı saat 19.00 ‘da Salt Galata‘da İzmir Fuarı’nı Soğuk savaş penceresinden bakarak inceledik.  Bol bol görseller hakkında konuştuk. Seyircilerin de de aktif katılacağı bir konuşma düzeni oldu. Etkinlik afişi  Umut Serkan Özkan (http://www.umutserkanozkan.com/) ellerinde şekillendi, müzisyen ve sanatçı bakışıyla Zeki Müren’li Erol Büyükburç’lu “bombastik” fuar günlerini anımsatan imgeler buldu kurguladı, eline sağlık…
İzmir Fuarı
Propaganda, bombalardan daha güçlüdür“.[1] Soğuk savaş döneminden günümüze miras kalan önemli mesajlardan biri buydu. 1950’lerden 1970’lerin sonuna uzanan süreçte kültürel propagandanın en renkli vitrini hiç kuşkusuz dünya fuarları olmuştur.  Bunlardan bir tanesi de Kültürpark alanında kurulan Enternasyonel İzmir Fuarıdır. İzmir Fuarı farklı milletlerin Pavyon olarak açtıkları sergi alanlarından ibaret değildir, ticari ilişkilerin yanında bir yandan devam eden karnavalesk ve şenlikli bir eğlence dünyası vardır. Cubana, Mogambo gibi sosyetik gece kulüpleri, kadın ve erkeğin birlikte eğlendiği, eşli dansların yapıldığı caz barlar, Zeki Müren’in efsane mini eteğiyle boy gösterdiği kadın matineleri, orta sınıf ve işçi ailelerinin çocuklarıyla gezip eğlendiği lunaparklar, dönme dolaplar başlı başına bir kozmos oluşturur.

Fuar’ı gezenlerin dünyasında henüz TV, cep telefonu, „google earth“, internet, küresel ticaret ağları, halkla ilişkiler sektörü, kamu diplomasisi gibi kavramlar yoktur; dünya uluslardan ve sınırlardan oluşmaktadır ve ulus ötesi karşılaşmaların ve iletişimin yaşandığı tek yer fuar ve sergi alanlarıdır.  Bu nedenle „temsili bir evren“ olan fuarın kendine has bir büyüsü olduğu söylenebilir. Bireysel dünyalarda yaşanan bu heyecanlara paralel olarak fuar alanında iki dev ülkenin temsil yarışı mekândaki gerilimi arttırmıştır. Özellikle ABD ve SSCB‘nin Sputnik ve Apollon arasında geçen uzay rekabeti ziyaretçileri heyecanlandıran durumlara sahne olmuştur. Bir yandan “küçük Amerika”  olma yolunda giden Türkiye öte yandan SSCB ile ticari ilişkileri korumuş, iki süper gücün “uzay savaşı”ndaki rekabeti İzmir fuarında maceralı bir seyirliğe dönüştürmüştür.  Sputnik, Apollo ve Gagarin fuar ziyaretçiler için gezegenin sihirli kapıları açan anahtar kelimelerdir.

Konuşmada bir teşhir alanı olarak fuar mekânına ve atmosferine iki temel boyutta bakılacak:

1)Soğuk Savaşın Mikrokozmosu olarak  “Enternasyonel Fuar”

2) Ulus kimliği inşasında “Halk Okulu” olarak “Kültürpark”

Her iki yönüyle Fuar’ı ele alabilmek adına, konuşmada özellikle Soğuk savaş sürecindeki sergilerin insanların günlük hayatlarında nasıl yankılandığı çeşitli görseller üzerinden incelenecek, ulusal ve uluslararası boyutta siyasi, kültürel ve sosyolojik etkileri tartışılacak.

[1] G. Castillo (2005), “Domesticating the Cold War”, Journal of Contemporary History, 40, nr. 2., s.261